Περιβαλλοντολογικό θέμα
Το οικοσύστημα του μεσογειακού ελαιοδάσους προσφέρει μια σειρά από οφέλη στον άνθρωπο, τον πολιτισμό και το περιβάλλον:
Ποιότητα ζωής
• Συμμετοχή στην θρέψη / υγεία (μεσογειακή διατροφή) του ανθρώπου.
Πολιτισμός
• Αισθητική του τοπίου,
• Συμβολή στο τουριστικό προϊόν.
Περιβάλλον και Κλίμα
• Συμβολή στην ρύθμιση του κλίματος μέσω αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα,
• Προστασία του εδάφους από διάβρωση,
• Συμβολή στην ρύθμιση του κύκλου του νερού,
• Συμβολή στον κύκλο των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους,
• Ρύθμιση των πληθυσμών των ειδών πανίδας και χλωρίδας (τροφή, ασφάλεια),
• Δημιουργία βιομάζας με φωτοσύνθεση (φυτοϋγεία),
• Δημιουργία γόνιμου εδάφους.
Στις περιοχές της Νότιας Ελλάδας, η παραδοσιακή καλλιέργεια της ελιάς αποτέλεσε, εδώ και χιλιάδες χρόνια, τη ραχοκοκαλιά της τοπικής αγροτικής οικονομίας και της οικολογίας των τοπικών οικοσυστημάτων. Ωστόσο, τα τελευταία χρονιά, σημειώνεται μία κλιμακούμενη τάση για εγκατάλειψη της ελαιοκαλλιέργειας όπου ένα ποσοστό περίπου 50% των καλλιεργούμενων εκτάσεων στην Νότια Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε καθεστώς ημι-εγκατάλειψης λόγω οικονομικών και άλλων λόγων. Κατά συνέπεια, οι κίνδυνοι τόσο για το περιβάλλον όσο και την κοινωνία, εντείνονται στις ευαίσθητες αυτές περιοχές.
Ενδεικτικά, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που θα προέκυπταν από την εγκατάλειψη της ελαιοκαλλιέργειας περιλαμβάνουν:
1) διαταραχή κύκλου ζωής, τροφικών σχέσεων και βιωσιμότητας ειδών της τοπικής πανίδας,
2) αύξηση του κινδύνου διάβρωσης των εδαφών και ερημοποίησης,
3) διατάραξη του ισοζυγίου νερού και απώλεια υγρασίας από το έδαφος,
4) μείωση της γονιμότητας του εδάφους,
5) αύξηση κινδύνου εμφάνισης και εξάπλωσης πυρκαγιών, λόγω των ξερών ζιζανίων που παραμένουν στο έδαφος.
Τα παραπάνω θα απασχολήσουν το δίκτυο επιστημόνων του προγράμματος. Η ανάπτυξη αειφορικών συστημάτων καλλιέργειας θα έχει ως αποτέλεσμα την μέγιστη αξιοποίηση/απόδοση των οικονομικών πορων των καλλιεργητών και την διατήρηση του μεσογειακού ελαιοδάσους αιώνων.